سال‌ها قبل بیماری‌هایی شناخته شده وجود داشت که باعث اختلالات واضحی در سلامتی انسان بود اما با پیشرفت علم، بشر بیماری‌هایی را شناخت که ممکن است از نظر ظاهری دارای علائم خاصی نباشد اما در پنهان به تدریج سلامتی او را به خطر می‌اندازند، سندرم متابولیک مجموعه‌ای از این عوامل و بیماری‌ها است که بنا به گفته محققان، خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهد.
سندرم متابولیک مجموعه‌ای از مشکلات شامل افزایش فشارخون، قند خون بالا، وجود چربی بیش‌ازحد در اطراف کمر و میزان غیرطبیعی کلسترول و تری گلیسیرید است که باهم اتفاق می‌افتند و خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی و بیماری دیابت را در فرد مبتلا افزایش می‌دهند. داشتن یکی از این مشکلات بالا لزوماً به این معنی نیست که سندرم متابولیک دارید. بااین‌حال، هر یک از این مشکلات باعث افزایش خطر ابتلاء به این بیماری‌های جدی و خطرناک می‌شود. داشتن بیش از یک مورد از این موارد ممکن است خطر بیشتری را در فرد مبتلا ایجاد کند.
محققان اظهار کردند گروهی از عوامل خطرزا موجب افزایش ابتلاء به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت می‌شوند، به مجموعه این عوامل پرخطر «سندروم متابولیک» گفته می‌شود، سندروم متابولیک حالتی خطرناک برای سلامتی است، افراد دچار این سندرم میزان خطر بیشتری برای ابتلاء به بیماری‌های مرتبط با رسوب چربی در دیواره سرخرگ‌ها (آترواسکلروز) را دارند.
بیماری قلبی کرونری که ممکن است منجر به حمله قلبی شود، تنها نمونه‌ای از این بیماری‌ها است، سکته مغزی و بیماری عروق محیطی مثال‌های دیگری است همچنین احتمال ابتلاء به دیابت نوع دو در افراد دچار سندرم متابولیک بیشتر است.
فرم بدنی گلابی و سیب شکل
افراد مبتلابه سندرم متابولیک معمولاً دارای بدن به شکل سیب هستند، به این معنی که آن‌ها دارای کمرهای به بزرگ‌تری هستند و وزن زیادی در اطراف شکم دارند. تصور می‌شود که داشتن یک بدن به شکل جالب که بیشتر وزن فرد را در اطراف کمر قرار نداشته باشد و دارای کمر باریک باشد، خطر ابتلاء به دیابت، بیماری قلبی و سایر عوارض سندرم متابولیک را افزایش نمی‌دهد.
علائم عارضه سندرم متابولیک
اکثر اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک هیچ نشانه‌ای ندارند، اگرچه دور کمر بزرگ یک نشانه قابل‌مشاهده است، اگر قند خون افراد بسیار بالا باشد، ممکن است علائم و نشانه‌های دیابت ازجمله افزایش تشنگی و ادرار، خستگی و تاربینی را در فرد مبتلا به همراه داشته باشد.
علل پیدایش سندرم متابولیک
سندرم متابولیک به‌شدت با اضافه‌وزن یا چاقی و عدم فعالیت و تحرک بدنی در ارتباط است، این وضعیت همچنین با مشکل مقاومت نسبت به انسولین در ارتباط است. به‌طورمعمول، سیستم گوارش شما غذاها را که شما می‌خورید را به قند (گلوکز) تجزیه می‌کند. انسولین یک هورمون ساخته‌شده توسط پانکراس شما است که کمک می‌کند که قند وارد سلول‌های شما شده و به‌عنوان سوخت استفاده می‌شود. در افراد دارای مقاومت به انسولین، سلول‌ها به‌طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و گلوکز نمی‌تواند به‌راحتی به سلول‌ها وارد شود. درنتیجه، باوجود تلاش بدن برای کنترل گلوکز توسط ترشح بیشتر انسولین سطوح گلوکز خون شما افزایش می‌یابد.
عوامل خطر سندروم متابولیک
– طبق اعلام مؤسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا اولین عامل پرخطر، افزایش اندازه دور کمر یا چربی اضافی شکم است.
– دومین عامل پرخطر، تری گلیسیرید بالا (نوعی چربی موجود در خون) است. عامل سوم، میزان پایین کلسترول خوب یا HDL است.
– متخصصان، عامل چهارم و پنجم را فشار خون بالا و میزان بالای قند خون عنوان می‌کنند.
تنها وجود سه مورد از این عوامل پرخطر، نشان دهنده ابتلای شما به سندروم متابولیک است، به گفته محققان، افراد مبتلا به سندروم متابولیک دو برابر بیشتر در معرض ابتلاء به بیماری قلبی و پنج برابر بیشتر در معرض ابتلاء به دیابت نوع دو قرار دارند.
عوامل زیر باعث افزایش احتمال ابتلای به عارضه سندرم متابولیک می‌شوند عبارتند از:
سن: خطر ابتلاء به سندرم متابولیک با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
چاقی: داشتن وزن بیش‌ازحد، به‌ویژه در ناحیه شکم، خطر ابتلاء به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهد.
دیابت: اگر در دوران بارداری (دیابت بارداری) مبتلابه دیابت هستید یا سابقه خانوادگی دیابت نوع دو دارید احتمال بیشتری دارد که شما مبتلابه سندروم متابولیک شوید.
اگر شما تابه‌حال بیماری‌های دیگری نظیر بیماری قلبی عروقی، بیماری کبد چرب غیر کلاسیک یا سندرم تخمدان پلی کیستیک داشته‌اید، خطر ابتلاء به سندرم متابولیک در شما بالاتر است.
عوارض جانبی ناشی از ابتلای به سندرم متابولیک
ابتلاء به سندرم متابولیک می‌تواند خطر ابتلاء به بیماری‌ها را در افراد مبتلا افزایش دهد که عبارتند از:
دیابت: اگر تغییرات شیوه زندگی برای کنترل وزن بیش‌ازحد خود را انجام ندهید که همین امر می‌تواند منجر به مقاومت به انسولین شود، میزان گلوکز شما همچنان افزایش خواهد یافت. شما پس‌ازآن ممکن است مبتلابه بیماری دیابت شوید.
بیماری‌های قلب و عروقی: کلسترول بالا و فشار خون می‌توانند باعث ایجاد پلاک در شریان‌های شما شوند. این پلاک‌ها می‌توانند شریان‌های شما را تنگ و سفت کنند که همین امر می‌تواند به مشکل حمله قلبی یا سکته مغزی در فرد منجر شود.
تشخیص سندرم متابولیک
سازمان‌های متعددی دارای معیارهای تشخیص سندرم متابولیک هستند.، با توجه به دستورالعمل‌های مؤسسات ملی بهداشت، اگر سه یا بیشتر از این صفات داشته باشید یا برای کنترل آن‌ها از دارو استفاده کنید مبتلابه سندرم متابولیک هستید:
دور کمر بزرگ: این معیار برای زنان حداقل ۳۵ اینچ (۸۹ سانتیمتر) و برای مردان حداقل ۴۰ اینچ (۱۰۲ سانتیمتر) است.
سطوح بالای تری گلیسیرید: ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر، (mg / dL)، یا ۱.۷ میلی مول در لیتر (mmol / L)، یا مقادیری بیشتر از این نوع چربی موجود در خون
کاهش HDL کلسترول: کاهش HDL کلسترول به حد کمتر از ۴۰ mg / dL (۱.۰۴ mmol / L) در مردان و یا کمتر از ۵۰ mg / dL (۱.۳ mmol / L) در زنان این کلسترول فرم خوب و مفید کلسترول است.
